Բաց նամակ ՀՀ Կառավարությանը և ՀՀ Ազգային Ժողովին

 

Թեմա: 2019 թ. NI 43-101 Լիդիանի վերջին տեխնիկական զեկույցում բացակա տարրերը և ռիսկերի թերագնահատումը Ամուլսարի վերաբերյալ

 

Ողջույն,

 

2019 թվականի հոկտեմբերի 15-ին, Լիդիանը հանդես եկավ իր վերջին Ամուլսարի նորացված տեխնիկական զեկույցով ՝ «Իրագործելիության ուսումնասիրության տեխնիկական զեկույց», «Ամուլսարի նախագիծ», Հայաստան: Հաշվետվության տվյալները այստեղ:

https://www.lydianinternational.co.uk/images/TechnicalReports-pdfs/NI-43-101-Amulsar-Technical-Report-2019-10-15-final.pdf

 

Լիդիանի հոկտեմբեր 2019-ի հոկտեմբերի տեխնիկական զեկույցը, 2017 թ.-ին ներկայացված տարբերակի վերանայումն է:

https://www.lydianinternational.co.uk/images/TechnicalReports-pdfs/2017/Lydian_43-101_March_30,_2017.pdf

 

Քանի որ Հայաստանի կառավարությունը ցանկանում է Ամուլսարի նախագծի վերաբերյալ իր վերջնական որոշումը կայացնել, ես խնդրեցի իմ նախկին հայտնի հանքարդյունաբերական խորհրդատու երկրաքիմիկոս դոկտոր Էն Մաեսդից ուսումնասիրել և գնահատել 2019-ի Լիդիանի վերջին զեկույցը:

 

Դոկտոր Մաեսդի տեխնիկական անգլերեն 8 էջանոց հուշագիրը այստեղ http://bit.ly/34oGqCU ներկայացնում է Լիդիանի վերջին տեխնիկական բնապահպանական և սոցիալական ասպեկտների գնահատումը:

 

Լիդիանի 2019-ի նոր զեկույցը հաստատում է, որ Ամուլսարում առկա են ավելի մեծ պաշարներ ՝ հիմնված առկա տեղեկատվության վերագնահատման վրա ՝ առանց լրացուցիչ հորատման: Չնայած զեկույցից պարզ չէ, բայց երևում է, որ ավելի շատ հանքաքար և թափոններ արդյունահանելուց շրջակա միջավայրի վրա լրացուցիչ ազդեցությունները չեն գնահատվել:

 

Այս հուշագիրը բացահայտում է, որ Լիդիանի 2019-ի NI 43-101 տեխնիկական զեկույցը թերագնահատում է Ամուլսարի ծրագրի ռիսկերը, ծախսերը և դրա հետ կապված անորոշությունները։ Այն պատշաճ կերպով չի բավարարում NI 43-101-ի բացահայտման, մասնագիտական պատասխանատվության և թափանցիկության պահանջներին:

 

Տեխնիկական զեկույցում տեղ գտած տեղեկատվությունը հակասում է Լիդիանի կողմից չկան հայտնաբերված ռիսկեր հայտարարությանը և հուշում է, որ ծրագրի մշակման վրա ազդելու են հայտնի և անհայտ բնապահպանական և սոցիալական ռիսկեր: Ամենակարևորն այն է, որ փորձարկման սահմանափակ արդյունքները ցույց են տալիս, որ հանքարդյունաբերական բոլոր նյութերը արտադրելու են թթվային դրենաժ, սակայն հետևանքներն ու հուսալի մաքրման մոտեցումների անհրաժեշտությունը մեծապես թերագնահատվել են: Ռիսկերը կհանգեցնեն գործառնական և փակման ավելի բարձր ծախսերի, քան գնահատում է Լիդիանը: Հուշագիրը եզրակացնում է, որ վերանայված NI 43-101 տեխնիկական զեկույցը պետք է նորից վերագնահատվի և լրացվի, որը վերաբերում է այդ թերագնահատումներին և պահանջում է համապատասխան ծախսեր: Բայց ես կարծում եմ, որ Լիդիանը արդեն հասել է իր հնարավորությունների սահմանին:

 

Կարևոր է նշել, որ Լիդիանը մինչև այսօր չի վերջացրել գեոքիմիայի, ջրի մաքրման և ջրային հաշվեկշռի գնահատումը, ինչպես նշված է 2017 թվականի մարտի (էջ 397) նաև 2019 թվականի (էջ 27-3) տեխնիկական զեկույցներում: Առանց վերջնական գեոքիմիայի, ջրի մաքրման և ջրի հավասարակշռման պլանների եւ առանց ներառելու բոլոր երաշխիքները, ոչ մի հանք չի կարող թույլտվություն ստանալ և գործել ցանկացած վայրում, ինչպես նաև բավարարել միջազգային չափանիշներին:

 

Այս նախագիծը վտանգավոր թափոնների օգտագործման և առաջացման օբյեկտ է, որը տարածելու է թթվային դրենաժ, ծանր մետաղներ, ցիանիդ, օդի և հողերի աղտոտվածություն, որոնք կենտրոնացած են Հայաստանի ջրային ռեսուրսների սրտում, ինչը նույնպես կազդի շրջակա ջրերի վրա ՝ հասնելով Ջերմուկ և Սևանա լիճ: Նշված նյութերով ստորգետնյա ջրերի աղտոտումը շարունակվելու է հարյուրավոր տարիներ: Լիդիանը մինչ այժմ չունի լավ սահմանված մեթոդներ և տեխնոլոգիաներ `ստեղծված աղտոտման կանխարգելման և մաքրման համար:

 

Հուսով եմ, որ այս տեխնիկական հուշագիրը, ինչպես նաև մեր նախորդ բոլոր տեխնիկական զեկույցները, Էլարդի եզրակացությունների հետ միասին, Ձեզ կտան բոլոր ապացույցները և հիմքերը`այս նախագծի վերաբերյալ Ձեր վերջնական և միասնական որոշումը կայացնելու համար: Այս դեպքում կանխարգելումը լավագույն տարբերակն է` հատկապես հաշվի առնելով ծրագրի գտնվելու վայրը: Այս նախագիծը սկսելուց հետո հետևանքները վնասակար կլինեն հատկապես մեր սիրելի փոքր հայրենիքի և ժողովրդի համար, ովքեր առանց այդ էլ բազմաթիվ դժվարությունների միջով են անցնում:

 

Իմ խորհրդատուների կողմից Ամուլսարի ծրագրի վերաբերյալ 17 տեխնիկական անկողմնակալ զեկույցների ցուցակը կարող եք գտնել այստեղ http://bit.ly/2Oy1xhq, իսկ Ամուլսարի մասին իմ ներկայացումը այստեղ http://bit.ly/2OIvAUa:

 

Հուսով եմ, որ Լիդիանի 2019-ի նոր զեկույցը և այս տեխնիկական հուշագիրը http://bit.ly/34oGqCU սերտորեն կքննարկվեն նույնպես Ձեր և տարբեր շահագրգիռ կողմերից:

 

Լիդիանի 2019 թվականի հոկտեմբերի 15-ի տեխնիկական այս վերջին զեկույցը ցույց է տալիս մի անգամ ևս Ամուլսարի ծրագրի ամենակարևոր գործոնների, ռիսկերի և խնդիրների մասին նրանց ըմբռնումների անբավարարությունը և արդյունքում ստացվող կործանարար հետևանքները դարեր շարունակ Հայաստանի ջրային ռեսուրսների սրտում:

 

ՀՀ Կառավարությունը պետք է գործի խիստ զգուշավոր և խուսափի գործ ունենալ այնպիսի ընկերությունների հետ, որոնք չունեն նախնական փորձ, ունեն տեխնիկական և ֆինանսական թույլ հնարավորություններ և տրամադրում են ֆինանսական ոչ բավարար երաշխիքներ:

 

Այս նախագծի վերաբերյալ ես կատարեցի իմ ազգային և մասնագիտական պարտքը մեր հայրենիքի նկատմամբ: Ինձ համար պարզ է, որ Հայաստանը դեռ երկար ճանապարհ ունի անցնելու` հաջողության հասնելու համար: Զարգացած և անվտանգ հայրենիք կերտելու դժվարին, բայց և հետաքրքիր ճանապարհին հայ ազգը պետք է լինի միասնական, տոգորված հայրենասիրական ոգով, դաստիարակի կրթված սերունդ և հայրենիք վերադարձնի պրոֆեսիոնալ, ազգանվեր ու աշխատասեր մարդկանց։ 

 

Հուսով եմ, որ Լիդիանի 2019-ի նոր զեկույցը և այս տեխնիկական հուշագիրը http://bit.ly/34oGqCU կարող են քննարկման ենթարկվել Ձեր և շահագրգիռ տարբեր կողմերից:

 

Հաջողություն եմ մաղթում Ձեզ` Ամուլսարի շահագործումը կանգնեցնելու դժվարին ու պատասխանատու որոշումը կայացնելու հարցում: Ամուլսարի շուրջ որոշումները պետք է կայացվեն փաստերի հիման վրա, ի շահ հայ ազգի:

 

Խնդրում եմ կապ հաստատել ինձ հետ `լրացուցիչ տեղեկությունների կամ օգնության համար:

 

Հարգանքներով,

 

Հարութ Բրոնոզեան

Քիմիական / բնապահպանական ճարտարագետ, MS

2947 Հոնոլուլուի պողոտա, Բ բաժին

Գլենդել, Կալիֆորնիա 91214

Հեռ. (818) 248-3529; (800) 219-8405

Ֆաքս: (818) 248-6343

էլ. փոստ ՝ info@returntoarmenia.com

---