Dédié au 100e anniversaire de la déclaration d'indépendance de la Cilicie


Dédié au 100e anniversaire de la déclaration d'indépendance de la Cilicie

  • 04-08-2020 07:40:15   | Arménie  |  Articles et analyses

 

 

Sans plonger dans le contexte historique, culturel et prouver en matière civilisée que la Cilicie est Arménie, parlons des réalités juridiques et politiques à propos de la Cilicie de l'époque. (1) (2)

 

Le 27 octobre 1916 à Londres entre Mark Sykes (Angleterre), Georges Pico (France) et le président de la délégation nationale arménienne Poghos Noubard, un accord est signé sur la formation de la Légion arménienne qui, dans le cadre de l'armée française, doit prendre part aux hostilités contre l'Empire ottoman sur le front syro-palestinien, En retour, la France a promis l'autonomie aux Arméniens de Cilicie. (3)

 

En novembre 1916, les principes du volontariat ont été établis par le gouvernement français, seuls les Arméniens et les Arabes pouvaient être légionnaires, des officiers français pouvaient être commandants et le gouvernement français supportait les frais de la légion.

 

La légion de l'Est a reçu son premier baptême de combat le 19 septembre 1918, en Palestine (lors de la bataille d'Arara, 1918), puis dans le cadre des troupes anglo-françaises, et a pris part a la bataille pour la Syrie et le Liban. À la mi-octobre 1918, le 4e bataillon est formé à Beyrouth et le nombre de soldats arméniens dans la Légion atteint 5 000. 1918 En novembre-décembre, la légion, qui s'appelait déjà Haykakan (Arménienne), est entrée en Cilicie, a capturé des points stratégiques importants et a pris part à sa défense.

 

À la fin de la Première Guerre mondiale, le 30 octobre 1918, les Alliés et l'Empire ottoman sont convenus d'un cessez-le-feu dans le port de Mudros sur l'île de Lemnos.

Article 16․ "De la reddition de toutes les garnisons d'Hejas, d'Assyrie et du Yémen, de Syrie et de Mésopotamie au commandement allié... Le retrait des troupes turques de Cilicie".

Article 24․ "En cas de troubles dans l'une des régions arméniennes, les alliés se réservent le droit d'en occuper une partie". (4)

 

Selon la sentence arbitrale du 28e président des États-Unis Woodrow Wilson, les forces armées turques ont été obligées de se retirer de quatre régions de l'Arménie occidentale et les territoires adjacents après le 22 novembre 1920.

 

La question des territoires déterminés par la sentence arbitrale est formulée dans le traité de Sèvres comme suit:

Article 89․ "De la Turquie et l'Arménie, ainsi que les Hautes Parties contractantes, conviennent de quitter la frontière entre la Turquie et l'Arménie dans les régions d'Erzurum, Trabzon, Van et Bitlis à la décision des États-Unis et acceptent à la fois sa décision et toutes les mesures qu'elle peut offrir à l'Arménie à la mer. sur la démilitarisation de tous les territoires ottomans adjacents à la frontière mentionnée".(5)

 

la pratique de contourner la question arménienne et de neutraliser les décisions déjà adoptées commence à s'appliquer. commence à contourner la question arménienne dans tous les sens, la pratique de neutralisation des décisions et réalités déjà prises.

 

Dans ce cas, l'explication suivante est donnée։ après un changement radical dans la politique orientale de la France, lorsque la France commença à se rapprocher avec des kémalistes, la Légion arménienne fut complètement dissoute en août 1920. Malgré la résistance héroïque des arménien, des gangs turcs supérieurs et bien armés, le peuple Arménien a de nouveau été contraint de quitter la Cilicie. (6)

 

Plus tard, selon le traité du 20 octobre 1921, la France a remis la Cilicie au gouvernement de la Grande Assemblée nationale turque. (7) (8)

 

Dans une telle situation de crise, le 4 août 1920, les Arméniens ciliciens ont adopté la Déclaration d'indépendance de la Cilicie, signée par le représentant de l'Arménie-Unie Migran Tamatyan, et le primat du diocèse arménien d'Adana GevorgArchimandrite Arslanyan. (9) (10)

 

La Déclaration est un document important, contre toutes sortes d'accords illégaux dans les coulisses, transactions et saisie de territoires arméniens. C'est un document important, pour restauration de l'indépendance de la Cilicie.

 

La Cilicie, c'est l'Arménie.

 

L'indépendance de la Cilicie sera rétablie lors de la mise en œuvre et de la réalisation des droits accordés au peuple arménien entre 1918 et 1920 et de cette voie.

 

Tigran Pashabezyan

Premier ministre de la République d'Arménie Occidentale (Arménie)

 

4 août 2020

 

----------------

 

Ծանոթագրություն

  1. Կիլիկիայի հայկական պետության դարաշրջանի հայկական աղբյուրներում Կիլիկիան անվանվում էր աշխարհկամտուն,Աշխարհ ԿիլիկիոկամԱշխարհ Հայոց: Արաբների օրինակով,որոնք Կիլիկիան անվանումէինՍիսի երկիր, 7-րդ դարի հայ մատենագիրներից մեկը՝ Գրիգոր Տղան (1173-1193), Կիլիկիան անվանում էրՍիսվանկամՍիսուանանուններով, հայկական պետության մայրաքաղաքՍիսի անունով։ ՂեւոնդԱլիշանը Կիլիկիայի պատմությանն ու աշխարհագրությանը նվիրված իր աշխատությունում եւս անվանել է Սիսվան (Սիսի աշխարհ): 19-20-րդ դարերի հայ միքանի հեղինակներ, որոնց թվում եւ Ալիշանը,հայկական պետության գոյության դարաշրջանի(11-14-րդ դարեր) Կիլիկիան անվանում էինՀայկականԿիլիկիա: Ակադեմիկոս Հ. Օրբելին իր աշխատություններումօգտագործում էրԿիլիկյան Հայաստանտերմինը: Այս տերմինը ավելի ճիշտ է, քանի որ այն վերացնում էր առաջացած խառնաշփոթը, ինչը պայմանավորվածէր նրանով, որ որոշ պատմաբաններ Կիլիկիան համեմատում էին Փոքր Հայքիհետ՝ ենթադրելով,թե Փոքր Հայքը գոյություն է ունեցելՄիջերկրական ծովիափերին՝Հուստինիանոսիժամանակներիցսկսած:

Տես, Կիլիկիա։ https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%A1

  1. Կիլիկիա։ Կիլիկիայի հայկական պետության տարածքը կազմվել է բուն Կիլիկիայիցեւ հարակից մարզերից: Կիլիկիայիսահմանները որոշվում էին հետեւյալ կերպ. 1. արեւմուտքից սահմանակից էրՊամփիլիային,ԻսավրիայինեւՊիսիդիային2. հյուսիսից սահմանակից էրԼիկաոնիայինուԿապադովկիային3. Արեւելքիցսահմանակից էրԿատաոնիայինուԿոմագենեին4. հարավ-արեւելքից սահմանակից էրՍիրիային։ Բուն Կիլիկիայի սահմանները փոփոխվում էին: Հին ժամանակներում Կիլիկիայի սահմանները շատ ավելի ընդարձակէին՝ հասնում էին մինչեւ Հալիս գետի միջին հոսանքներ: Այդ մարզը, որի կենտրոնը Մաժակ քաղաքն է եղել(Մազակա, այժմ՝ Կեսարիա), անվանվում էր Կիլիկիա (ավելի հին Կիլակուից), որից եւ այս անվանումը տարածվել է ամբողջ տարածքի վրա: Արեւելքում Կիլիկիան տարածվում է մինչեւ Եփրատ:

Տես, Կիլիկիա։ https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%A1

  1. 1515թվականին Կիլիկիան նվաճվում էՕսմանյան կայսրությանկողմից։ Չնայած դարավոր օտար տիրապետությանը,մինչեւ1915 թվականը Կիլիկիայումհայժողովուրդը մեծ քանակ էր կազմում։1909թվականինԿիլիկիայում տեղի է ունենում Երիտթուքերի կողմից կազմակերպված Կիլիկիայի հայության կոտորած։Վեց տարի անց Կիլիկիան հայաթափ է արվում Հայոց ցեղասպանությանհետեւանքով։ Չնայած ծանր կորուստներին, Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած շատ հայեր շուտովսկսում են վերադառնալ Կիլիկիա, որն ըստՍեւրի խաղաղության պայմանագրի անցնելու էրՖրանսիային։Սակայն թուրքական գրոհների ներքո, Ֆրանսիան միայնակ է թողնումհայգաղթականներին։

Տես, Հայերի մասնակցությունը Առաջին համաշխարհային պատերազմին։ https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB%D5%B6

  1. Տես, The Treaty of Sèvres, 10 August 1920․

https://wwi.lib.byu.edu/index.php/Section_I,_Articles_1_-_260

  1. Տես, Mudros Agreement: Armistice with Turkey (October 30, 1918)․

http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/pdf/eng/armistice_turk_eng.pdf

  1. Արեւելյան լեգեոնի հրամանատար նշանակվեց ֆրանսիական բանակի գնդապետ Ռոմիեոն, որը1916 թ. նոյեմբերի վերջերինժամանեց Կահիրե եւ Եգիպտոսի հայկական ազգային միության, հետ համատեղ ձեռնամուխեղավ լեգեոնի կազմավորման աշխատանքներին։ Ագգային միության կոչով առաջինը լեգեոնի մեջ կամավորագրվեցին Մուսա լեռան լեգենդար պաշտպանները, որոնք ժամանակավորապես հանգրվան Էին գտել Եգիպտոսի Պորտ-Աաիդ նավահանգստային քաղաքում։ Նրանցեց 600 հոգի, ովքեր ակտիվորեն մասնակցել էին թուրքական բանակի դեմ 40 օրտեւած հերոսական մարտերին՝ առաջինների թվում կամավորագրվեցին Արեւելյան լեգեոնում։ Նրանց օրինակին հետեւեցին 300 եգիպտահայեր եւ թուրքականբանակի 236 հայ ռազմագերիներ։Առաջին գումարտակը զինավարժությունների համար փոխադրվեց Կիպրոս, որտեղ հետագայում ստեղծվեցին 2-րդ եւ 3-րդ գումարտակները՝ հիմնականումամերիկահայերից։ Արարայի ճակատամարտում աչքի ընկնելու համար ֆրանսիական հրամանատարությունը25 հայ մարտիկներիպարգեւատրեց«Մարտական խաչ» շքանշանով:

Տես, Ֆրանսիական բանակի Արեւելյան կամ Հայկական լեգեոն։ https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%A3%D5%A5%D5%B8%D5%B6_(%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1)

  1. Ֆրանկլեն-Բույոնի կամ Անկարայի պայմանագիր։ Կնքվելէ1921 թ․ հոկտեմբերի20-ին,Անկարայում,ՖրանսիայիեւԱնկարայիԱզգայինմեծժողովիկառավարությանմիջեւ:ՀամաձայնագիրընախատեսումէրպատերազմականվիճակիդադարեցումկողմերիմիջեւեւերկուամսվաընթացքումֆրանսիականզորքերիդուրսբերումԿիլիկիայից,բացառությամբԱլեքսանդրետիսանջակի,որը«հատուկ վարչակարգի»կարգավիճակովմնումէրֆրանսիականկառավարմանտակ՝տեղիթուրքբնակչությանմշակութայինլայնինքնավարությամբ:ԻրկողմիցԹուրքիայիԱզգայինմեծժողովիկառավարությանըերաշխավորումէրիրտիրապետությանտականցածազգայինփոքրամասնություններիիրավունքները,որոնք«հանդիսավոր»կերպովճանաչվելեն«Ազգայինուխտի»մեջ:ԹուրքիանհամաձայնվումէրկոնցեսիաներտրամադրելֆրանսիացիներինԱդանայիմարզով անցնողԲաղդադիերկաթուղումիշարքհատվածներումեւպատրաստականությունէրհայտնում(արտգործնախարարՅուսուֆՔեմալբեյինամակըՖրանկլեն-Բույոնին)այդկոնցեսիաներըտարածելնաեւԹուրքիայիհանքերի,երկաթուղիների,նավահանգիստներիեւգետերիվրա:

Տես, Թուրք-ֆրանսիական համաձայնագիր, 1921։ http://www.armin.am/armeniansgenocide/am/Encyclopedia_Of_armenian_genocide_Turq_fransiakan_hamadzaynagir_1921

  1. Ալեքսանդրետիսանջակ, Ա լ եւ ք սանդրետ, Ալեքսանդրեկ (թուրք. Իսկենդերուն), Ալեքսանդրետ քաղաքին հարող մարզի նախկին անվանումը (այժմ Թուրքիայի Հաթայ մարզը)։ XI-XIV դդ. Ա. ս-ի տարածքի զգալի մասը մտել է Կիլիկիայի հայկական պետության կազմի մեջ։ Տարածությունը՝ 5 հազար քառ․ կմ։ Որպես Սիրիայի մի մասը, Ա. ս. 1915-1918թթ․Օսմանյան կայսրության կազմում էր։ 1918թ․նոյեմբերինօկուպացրել են անգլիացիները, հետո՝ ֆրանսիացիները։ Այստեղ է գտնվում Մուսա լեռը, որտեղ1915թ․ հուլիս-սեպտեմբերինտեղի էունեցել հայերի ինքնապաշտպանականհերոսամարտը։ 1920թ․Ա. ս. մտցվել է Ֆրանսիայի մանդատին հանձնված Սիրիայի կազմի մեջ։1937թ․-ից, ձեւականորեն մնալով Սիրիայի կազմում, Ա. ս. անցել է Ֆրանսիայի եւ Թուրքիայի համատեղ հսկողության տակ։ 1938թ․այստեղ ստեղծվել էՀաթայի ինքնավար պետությունը։ 1939թ․հունիսին վերջինս միացվել էԹուրքիային։ Տեղի հայ բնակչությունը (մոտ 40 հազար) հուլիսի 16-23-ը հեռացել է եւ հաստատվել Սիրիայում, Լիբանանում։ Հեռացել է նաեւ 20 հազար արաբ։ Սիրիան չի ճանաչել այդ բռնակցումը։

Տես, Ալեքսանդրետիսանջակ։

https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%AB_%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%BB%D5%A1%D5%AF

  1. 1920 թվականի օգոստոսի 4-ին, Ադանայում հռչակվեց Կիլիկիայի անկախ հանրապետությունը: Հաջորդօրը հրապարակվեց կառավարության կազմը՝ վարչապետ Միհրան Տամատյանի գլխավորությամբ:Սակայն նույն օրը ֆրանսիական իշխանությունները՝ զենքի ուժով ցրեցին կառավարությունը,մի քանի օր անց զինաթափեցին հայկական ոստիկանությանը, իսկ սեպտեմբերի 20-ինզինաթափեցին եւ լուծարեցին նաեւ ամբողջ հայկական լեգեոնը:

Տես, Կիլիկիայի անկախության հռչակագրի 90-ամյակը, Հ.Մանջյան, Հ.Գրիգորյան-Ճարպիկյան «Հաճըն»հայրենակցական միության ատենապետ, Aravot.am, 7 օգոստոս 2010 թ․։ https://www.aravot.am/2010/08/07/350916/

  1. Տես, Կիլիկիայի Անկախության Հռչակագիրը, 4 օգոստոս 1920 թ․։ http://gov-wa.info/?p=3579&lang=hy

 

  -   Articles et analyses