Իրանի մէջ տեղի ունեցող ցոյցերու մասին վերլուծումներ ընելը տակաւին կանուխ է: Անշուշտ, մօտէն հետեւիլը եւ իրադարձութիւններու զարգացման մասին հաղորդելը հայկական որեւէ  լրատուամիջոցի համար պարտադիր է` նկատի ունենալով նախ եւ առաջ Իրանի ներկայացուցած ռազմավարական նշանակութիւնը Հայաստանի եւ Արցախի հանրապետութիւններուն համար եւ երկրորդ` նկատի ունենալով իրանահայ համայնքի իրականութիւնը:

 

Այնուամենայնիւ, այս պահուն կ՛արժէ քանի մը դիտարկում ընել իրադրութիւններու ընդհանուր համապատկերը նկատի ունենալով: Ժողովրդային ցոյցերը համարեա միաժամանակեայ էին Ուաշինկթընի եւ  Թել Աւիւի միջեւ կայացած համաձայնութեան, որ կը վերաբերէր Թեհրանի դէմ զսպման գործողութիւններ կազմակերպելուն: Ինչ որ  համոզիչ կը դարձնէ պաշտօնական Թեհրանի շրջանակներէն հնչած յայտարարութիւնը, թէ ներիրանեան խլրտումները ունին արտաքին ներշնչանք` ակնարկի սլաքները ուղղելով Ուաշինկթընին: Բացի այս իրականութենէն, կայ նաեւ Միացեալ Նահանգներու նախագահի յայտարարողական աջակցութիւնը ցոյցերուն եւ ամերիկեան պետական շրջանակներու դատապարտումները ցոյցերուն դէմ ի գործ դրուած ճնշամիջոցներուն: «Իրանը ձախողման մէջ է բոլոր մակարդակներու վրայ` հակառակ Օպամայի վարչակարգին սարսափելի գործարքին: Իրանցի մեծ ժողովուրդը ճնշուած է տարիներ շարունակ: Անոնք քաղցած են սնունդի եւ ազատութեան: Իրանցի ժողովուրդին իրաւունքներն ու հարստութիւնը կը թալանուին: Եկած է  փոփոխութիւններու ժամանակը», յայտարարած է նախագահ Թրամփ:

 

Զսպման գործողութիւններու շարժառիթը խորքին մէջ Իրանի զինուորական ներկայութեան եւ քաղաքական ազդեցութեան տարածումն է Պաղեստինի, Լիբանանի, Սուրիոյ, Իրաքի եւ  Եմէնի մէջ: Եւ երբ ցուցարարները կը պահանջեն «կենսաթոշակային ֆոնտերէն թոշակի եւ աշխատավարձի ամիսներու պահանջ ունեցող բանուորներու եւ կամ խաբուած աւանդատուներու մէկ մասը կը քննադատեն պետութեան կողմէ միջինարեւելեան տարբեր երկիրներու յատկացուող պիւտճէները, փոխանակ զանոնք յատկացնելու իրենց երկրի ներքին պահանջներուն», կ՛ուրուագծուի արտաքին եւ ներքին յայտարարութիւններու  զուգահեռներ:

 

Միեւնոյն ցոյցերուն նկատմամբ Անգարայի գնահատականի ոճն ու դիրքորոշումը հիմնովին տարբեր են այս պարագային: Արտաքին գործոց նախարարութեան պաշտօնական յայտարարութեան մէջ կը նշուի, որ Թուրքիան մտահոգ է Իրանի մէջ տեղի ունեցող ցոյցերէն եւ կը զգուշացնէ մագլցողականութենէ:

 

Այս յայտարարութիւնը միանգամայն կը յիշեցնէ Էրտողանի հռետորաբանութիւնը, երբ ան մեկնաբանելով Թուրքիոյ մէջ տեղի ունեցող  քաղաքացիական շարժումներու ցոյցերը, զանոնք կ՛որակէր Արեւմուտքի արտադրութիւնը. այդ ցոյցերուն նպատակն էր, ըստ իրեն, մասնատել Թուրքիան:

 

Անգարայի յայտարարութեան մէջ թէեւ հասցէական սլաք ուղղակի չկայ, այնուամենայնիւ, այս պահուն, զուսպ ըսելաձեւով, հիմնականին մէջ Անգարան կը զօրակցի Թեհրանին, այն ուրուագծագրումը ընելով, թէ իսրայէլա-ամերիկեան ճակատին դիմաց  ձեւաւորման ընթացքի մէջ է  թուրք-իրանեանը:

 

Խնդիրը հայկական դիտակէտի համար երկու կարեւոր ուղղութիւն կը գծէ.

 

Նախ կայուն Իրանի անհրաժեշտութիւնը Հայաստանի Հանրապետութեան ցամաքային կարեւոր ելքի եւ ապրանքաշրջանառութիւններու նկատառումներով: Երկրորդ, արցախեան հիմնահարցին մէջ Իրանի հաւասարակշիռ եւ կայունացնող հանգամանքի եւ արդէն հետեւողական վարքագիծի վերածուած թէ՛ յայտարարողական եւ թէ՛ գործնական պահուածքը:

 

Ցոյցերը առաւելաբար կը հնչեցնեն կրօնական ազատութեան եւ յատկապէս կենցաղային, ընկերային-տնտեսական բնոյթի վերաբերող պահանջներ: Ազգային հարթութեան անցումը տակաւին տեսանելի չէ: Այլ խօսքով, ծագումով ազրպէյճանցի ազգաբնակչութեան գործօնի շահարկումը Պաքուի կողմէ կը մեկնաբանուի Անգարայի հրապարակած պահուածքին հակասող քայլ:

 

Նոյյան տապան  -   Վերլուծություն