-Այդ որոշումը սոցիալական քաղաքականության տեսանկյունից և արդարությանը ու հանրային համերաշխությանը միտված քաղաքականության իմ ցանկության տեսանկյունից դրական եմ վերաբերվում։ Մարդիկ հեղափոխությունից հետո ունեցել են սպասումներ, որ իրենց համար ակնթարթային փոփոխություններ պետք է լինեն, և այդ մարդկանց հնարավոր չէ և պետք չէ անընդհատ ասել, որ այ, ամեն ինչ միանգամից չի լինում, դուք պետք է երկար սպասեք մինչև ինչ-որ բան տեղից շարժվի, փոխվի, ամբողջ տնտեսությունը կզարգանա, նոր դուք արդյունքը կզգաք։ Այսպիսի քաղաքականությունը մարդկանց կարող է հիասթափեցնել։ Այս առումով ողջունում եմ կառավարության տվյալ որոշումը, առավելևս այդ որոշումը բյուջեի վրա աստղաբաշխական ազդեցություն չի ունենալու։

 

Երբ նայում ենք պետության կողմից ոչ կապիտալ ծախսեր իրականացնելու հնարավորությունը, ընդհանուր առմամբ, այս որոշումը թե հնարավորի սահմաններում է, թե արդարացվածի սահմաններում է։ Բայց երբ խոսում ենք կառավարությանը քննադատելու մասին, պետք է նկատել, որ այդ քննադատությունն ինքնանպատակ չէ։ Այն միտված է վատը լավը դարձնելուն և լավից շատ ավելի լավն ունենալուն։ Այս քաղաքականության մասով ևս կան վերապահումներ։ Այո, ՀՀ ծայրահեղ աղքատ քաղաքացիները, որոնք ունեն նվազագույն աշխատավարձին մոտ եկամուտներ, միանշանակ պետք է նաև կարողանան իրենց սոցիալական վիճակը բարելավել։ Ես դեռ մի կողմ եմ թողնում հարկային վարչարարության խնդիրներն այն մասով, որ ասենք, նվազագույն աշխատավարձի ներքո գտնվող քաղաքացիներ կան, որոնք իրականում նվազագույն չեն ստանում, այլ ավելի բարձր։ Դրանց կողքին կան նաև բյուջետային աշխատողներ, որոնք իսկապես վաստակում են նվազագույն աշխատավարձ։

 

Այս խնդիրը մի կողմ թողնելով, ես մի շատ ավելի կարևոր բան պետք է թիրախավորեմ։ Դա տնտեսության կառուցվածքի փոփոխությունն է. արդյոք մեր կառավարությունը կկարողանա իրականություն դարձնել հավելյալ արժեք ստեղծելու և արտահանմանը միտված քաղաքականություն վարելու մոտեցումները։ Կառավարությունը հռչակել է դա, բայց ես չգիտեմ՝ կկարողանա՞ իրականացնել դա, թե ոչ, որովհետև նայելով իրենց հարկային քաղաքականությունը, տնտեսական ուղերձները, այնտեղ անհամապատասխանություններ կան, ինչը մտահոգություն է առաջացնում։ Ինձ համար կարևոր է նաև տնտեսության կառուցվածքի փոփոխությունը, որովհետև եթե հիպոթետիկ մենք ասենք, որ այ շատ լավ կլիներ, որ մեր քաղաքացին 300 հազար դրամ նվազագույն աշխատավարձ ստանար, ապա մեր տնտեսության կառուցվածքի, ներմուծման ու արտահանման հաշվեկշռի ներկա պայմաններում դա շատ վտանգավոր կլիներ։ Վտանգավոր կլիներ, որովհետև մենք այդ ծավալի ապրանք չենք արտադրում ու չենք արտահանում։ Եթե մենք մեր ազգային տնտեսության վրա և դրանից գեներացվող հարկային եկամուտների վրա այդպիսի մեծ բեռ դնենք, առանց տնտեսությունը բավականաչափ զարգացնելու` հնարավոր է մի օր ընդհանրապես աշխատավարձ տալ չկարողանանք։ Այս փուլում, իհարկե, 55 հազար դրամից 68 հազար դարձնելը շատ-շատ լավ է, բայց ավելի համար պետք է անել ավելին։ Իսկ դա ենթադրում է տնտեսական կառուցվածքի փոփոխություն։

 

-Հարկային փոփոխությունների քննարկումների ընթացքում շատ նշվեց, որ այնտեղ հեղափոխական մոտեցումներ չկային, որ հարուստների եկամուտներն ավելացնելու միտում կար։ Որքանո՞վ եք կիսում այս մոտեցումները։

 

-Հարկային օրենսգրքի հետ կապված ես բազմիցս արտահայտել եմ իմ և մեր կուսակցության մոտեցումները։ Հարկային օրենսգիրքը տրամագծորեն հակասում է հեղափոխության ժամանակ ձևավորված սպասումներին։ Այստեղ ես շատ կկարևորեի անկեղծ խոսակցությունը, մինչդեռ խոսակցությունն ընթանում է մանիպուլյատիվ դաշտում։ Նշում են՝ հիմա ո՞վ է աշխատավարձով հարստանում, որ դուք ասում եք՝ հարուստներին հարկային արտոնություն ենք տալիս։ Իհարկե, աշխատավարձով չեն հարստանում, աշխատավարձը սոցիալական արդարության կարևոր բաղադրիչ է, բայց միաժամանակ նաև շահութահարկն է իջեցվում, ընդ որում ոչ ռեզիդենտի համար դիվիդենտի հարկն էլ է իջեցվում։ Այս առումով, երբ մենք շահութահարկը փոքր չափով իջեցնում ենք ու դիվիդենտի հարկն ավելի շատ ենք իջեցնում, մարդը շահագրգռված է լինում այդ փողը բիզնեսից հանի, ոչ թե նոր ներդրում անի։ Այսինքն այս հարկային օրենսգիրքը ստեղծված չէ զարգացում ապահովելու համար, միաժամանակ առավելևս նախատեսված չի սոցիալական արդարություն ապահովելու համար։ Սա աննպատակ հարկային օրենսգիրք է, որքան էլ մեր գործընկերները ԱԺ ամբիոնից հայտարարեն, որ բոլորը սրան են սպասում։ Կյանքն իրականում այլ է։

 

-ՀՔԾ-ն հայտարարեց, որ մի քանի համայնքների ղեկավարներ ապօրինաբար հողատարածքներ են վաճառել և մամուլը գրեց, որ այդ հողատարածքներից նաև Հովիկ Աբրահամյանի մերձավորներին է բաժին հասել, նաև թե ինչ էժան գներով են վարձակալում ջրամբարներից մեկը և այլն։ Ընդհանուր առմամբ, նախկինում ապօրինի հարստացածների խնդիրը որքանո՞վ այս  իշխանությունը կարողացավ լուծել, որքանով թերացավ։ Ինչպիսի՞ն պետք է լիներ նրանց պատասխանատվության չափաբաժինը։

 

-Կառավարությունը ապօրինի հարստացածների խնդիրը դեռևս չի լուծել, դեռևս չի հռչակել այն մեխանիզմը, որով լուծելու է հարցը։ Ոչ միայն չի լուծել, այլ նաև չի ասել, թե ինչպես է փորձելու լուծել։ Մեր կուսակցությունն այդ առումով ունի առաջարկ, որի մասին բազմիցս հնչեցրել ենք, որը հենված է հանրային համերաշխության վրա։ Դա իրենից ենթադրում է, որ օլիգարխները ինչ յուրացրել են, ապօրինի կուտակել են, դա կփոխհատուցեն, որի դիմաց կազատվեն բանտում հայտնվելու հեռանկարից։ Միաժամանակ, դուրս կգան քաղաքականությունից և դրա դիմաց իրենց սեփականության այն մասը, որ փոխհատուցումից հետո կմնա, կճանաչվի իսկապես իրենց սեփականությունը և դրա դիմաց պահանջներ այլևս չեն լինի։ Սա այն հայեցակարգն է, որ գործող իշխանությունը չի հնչեցնում, միաժամանակ սեփական հայեցակարգը չի ներկայացնում։

 

Մի քանի օր առաջ ինձ հայտնի է դարձել, որ սոցիոլոգիական մի հարցումների համաձայն, որի աղբյուրը չեմ նշի, քաղաքացիները կարևորում են այս փոխհատուցման խնդիրը, կարևորում են, որ դա լինի թափանցիկ, ոչ թե ասենք, մարդկանց կանչեն ինչ-որ տեղեր, ինչ-որ գումարներ նրանցից վերցնեն ու կասկածելիորեն չհետապնդեն։ Մարդիկ կարևորում են, որ դա լինի դատարանի միջոցով, այսինքն դա լինի քաղաքական գործընթաց, վենդետայի գործիքի չվերածվի։ Միաժամանակ, մարդիկ չեն վստահում դատավորներին։ Երբ այս ամբողջական շրջանակը վերլուծում ենք, դա հենց գալիս հանգում է մեր առաջարկին, որը ենթադրում է գերթափանցիկ պրոցես, որը բացառում է քաղաքական հետապնդումների գործիք դառնալը և ապահովում է բավարար երաշխիքներ, որ գողացվածը հետ կստացվի։

 

-Դատական համակարգի բարեփոխումները որքանո՞վ կնպաստեն ներդրումներին և ընդհանրապես, տնտեսության առողջացմանը։ Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում սկսված գործընթացը։

 

-Դատական համակարգի հռչակված սկզբունքները լավ են, բայց բավարար չեն դատական համակարգի առողջացման համար։ Այսինքն՝ վեկտորը ճիշտ է ընտրված, բայց քանակական առումով պակաս են։ Եթե մենք ունենանք դատաիրավական համակարգում լիարժեք ռեֆորմների պլան, դա հեղափոխական ազդեցություն կունենա նաև տնտեսության և ներդրումների վրա, որովհետև նաև դատական համակարգի նկատմամբ անվստահության գործոնով են կաշկանդված։ Բայց միայն վեթինգը բավարար չէ, որովհետև վեթինգը պատասխանում է հարցին, թե ով չի կարող լինել դատավոր, բայց չի պատասխանում հարցին, թե ով կարող է լինել դատավոր։ Այսինքն մեզ լրիվ նոր, մեր հանրության պատկերացումներին համապատասխան մեխանիզմներ են պետք՝ պատասխանելու հարցին, թե ով կարող է լինել դատավոր։

 

ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ,

Հարցազրուցավար

 

 

 

 

 

Նոյյան տապան  -   Հարցազրույցներ