ԱԴՐԲԵՋԱՆՑԻ ԲԱՐՁՐԱՍՏԻՃԱՆ ԳՈՐԾԻՉԸ ՍՊԱՌՆՈՒՄ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ
ԳՈՅՈՒԹՅԱՆԸ
10-08-2004 20:10:00 | ԱՄՆ | Վերլուծություն
Հոդվածագիր` Հարութ Սասունյան, «Կալիֆոռնիա կուրիեր»
Թվում է` միջազգային հանրությունը չի գիտակցում հայերի եւ
ադրբեջանցիների (որոնց աջակցում է Թուրիքան) միջեւ առկա
անվստահության զգացմունքի խորությունը, ինչը ղարաբաղյան հակամարտության
կարգավորումը դարձնւմ է չափազանց դժվար: Միջնորդ
շրջանակները միամտաբար հավատում են, որ ստիպելով հայերին որոշ տարածքային
զիջումներ անել խնդիրը կլուծվի եւ երկու հարեւան
պետություների միջեւ խաղաղություն կհաստատվի: Անցյալ շաբաթ
Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարության մամլո խոսնակ գնդապետ Ռամիզ
Մելիքովը սպառնալի հայտարարություն արեց` որն ապացուցում է, որ
հայկական կողմի արած ցանկացած զիջում միայն կգրգռի
ադրբեջանցիների ախորժակը` դրդելով նրանց կանգ առնել Հայաստանը
զավթելուց հետո միայն: Նրա խոսքերը պետք է ազդանշան ուղարկեն
միջազգային հանրությանը եւ համոզեն ԵԱՀԿ միջնորդներին, որ Ղարաբաղի
հակամարտության խաղաղ կարգավորում փնտրելու փոխարեն Ադրբեջանը,
փաստորեն, մտադիր է ընդլայնել պատերազմը: Ի վերջո, ինչպես կարող
էին միջնորդները երբեւէ հուսալ վերահսկել, էլ չեմ ասում, լուծել
այս հակամարտությունը, երբ ադրբեջանցի բարձրաստիճան
գործիչը հայտնում է, որ Ադրբեջանը մտադիր է գրավել Հայաստանի
Հանրապետության ողջ տարածքը: Ըստ Բաքվում լույս տեսնող «Զերկալո»
օրաթերթի, գնդապետ Մելիքովն ասել է. «Գալիք 25 տարիների ընթացքում,
Հարավային Կովկասում Հայաստան անունով պետություն գոյություն չի
ունենալու: Այդ մարդիկ այնքան զզվելի բաներ են արել իրենց
հարեւանների նկատմամբ, որ այս տարածաշրջանում ապրելու իրավունք
չունեն: Ներկայիս Հայաստանը կառուցվել է Ադրբեջանի պատմական հողերի
վրա: Կարծում եմ, որ 25-30 տարի անց նրա տարածքը նորից կանցնի
Ադրբեջանի հսկողության տակ»: Մելիքովը պարծեցել է, թե Ադրբեջանն
այսօր ռազմականորեն շատ ավելի հզոր է քան 10 տարի առաջ: Նա կոչ է
արել Ադրբեջանի կառավարությանը անմիջապես պատերազմ հայտարարել
Հայաստանին եւ «ազատագրել Ղարաբաղը»: Վերջին ամիսներին նախագահ
Իլհամ Ալիեւը եւ ազերի մի շարք զինվորականներ պարբերաբար սպառնացել
են վերսկսել Հայաստանի հետ ռազմական գործողությունները: Հայ
զինվորականներն անտեսել են այս սպառնալիքները` գտնելով, որ
Ադրբեջանը դեռ չի կարող համեմատվել Հայաստանի ռազմական հզորության
հետ: Ավելին, հայերն ասում են, որ եթե Ադրբեջանն իսկապես
հարձակվելու հնարավորություն ունենար, դա կաներ առանց նախապես
զգուշացնելու: Այնուամենայնիվ, շատ վերլուծաբաններ կարծում են, որ
եթե Ադրբեջանը դիմի նման հիմար արկածախնդրության, կարող է նույնիսկ
շատ ավելի տարածքներ կորցնել քան նախորդ անգամ, երբ փորձեց հայերի
դեմ ուժ գործադրել` չհաշված Ադրբեջանի միլիարդավոր դոլարների
հասնող նավթի արդյունաբերության հնարավոր մասնատումը եւ/կամ
ֆիզիկական ոչնչացումը: Զարմանալի է, որ Հայաստանի կառավարությունը
չի արձագանքել Հայաստանի գոյությանը սպառնացող ադրբեջանցի
զինվորականի ռազմաշունչ հայտարարությանը: ՀՅ Դաշնակցության
Վաշինգտոնի Հայ դատի գրասենյակն արձագանքել է` Կոնգրեսի եւ Սպիտակ
Տան բոլոր անդամներին ուղարկելով գնդապետ Մելիքովի հայտարարության
կրկնօրինակները եւ նրանց խնդրելով «խստորեն եւ հրապարակայնորեն
ընդդիմանալ Ադրբեջանի կառավարությանը այս ատելությամբ լի եւ
ապակայունացնող սպառնալիքների համար»: Հուսով եմ Հայաստանի
կառավարությունը շատ լրջորեն կմոտենա Հայաստանը գրավելու
վերաբերյալ ազերի գործչի սպառնալիքներին: Հայաստանը պետք է
պահանջի, որպեսզի Ադրբեջանի կառավարությունը ետ վերցնի պատերազմ
սկսելու հայտարարությունը եւ կշտամբի գնդապետ Մելիքովին: Հայաստանը
պետք է հայտարարի, որ հրաժարվում է մասնակցել հետագա ցանկացած
բանակցություններից մինչեւ դա տեղի չունենա: Ինչպես կարող են երկու
երկրներ հանդիպել` քննարկելու, թե ինչպես խաղաղություն հաստատեն,
երբ դրանցից մեկը սպառնում է մյուսի գոյությանը: Ադրբեջանը
Հայաստանին սպառնալու կամ որեւէ պայմաններ թելադրելու իրավունք
չունի: Ղարաբաղը փաստացի նվաճել է իր անկախությունը: Մինչեւ
Ադրբեջանը ետ չվերցնի Մելիքովի աննընդունելի հայտարարությունը, հայ
զինվորականները ադրբեջանցի իրենց գործընկերների հետ հանդիպելու
պատճառ եւ քննարկելու ոչինչ չունեն: Անհաջող հարցազրույց թուրքական
մամուլին. Ստամբուլում տեղակայված Սեւ ծովյան տնտեսական
համագործակցության խորհուրդում Հայաստանի կառավարության պաշտոնական
ներկայացուցիչ Արսեն Ավագյանն անցյալ շաբաթ հարցազրույց է տվել
թուրքական «Պոստա» թերթին: Մեզ հայտնի չէ, թե արդյոք «Պոստա»-ն
ճշգրիտ կերպով է ներկայացրել Ավագյանի խոսքերը: Հաշվի առնելով նրա
կարգավիճակը (երկու երկրների միջեւ դիվանագիտական
հարաբերությունների բացակայության դեպքում այն համարժեք է
Թուրիքայում բանագնացի կարգավիճակի), հուսով ենք, որ Ավագյանը չի
ասել մի քանի բաներ, որ ներկայացված են որպես մեջբերում:
Նախեւառաջ, անդրադառնալով Հայոց ցեղասպանությանը նա այն անվանել է
«անցյալի ողբերգական իրադարձություններ»: Հայաստանի կառավարության
եւ Թուրքիայի Սփյուռքի դիրքորոշումները սահմանազատելով` նա ասում
է, որ եթե Թուրքիան դրական քայլ կատարի (նկատի ունենալով սահմանի
բացումը), «ապա հայկական Սփյուռքը նույնպես հարկադրված կիլնի փոխել
իր դիրքորոշումը»: Ավագյանն ասում է, որ հայերը «Թուրքիայից դրական
տպավորություններ ունեն»: Հայտնելով, որ «անցյալի ողբերգական
իրադարձությունները չեն կարող խոչընդոտել ապագա
համագործակցությանը», նա հարցնում է թուրք լրագրողին. «Ի՞նչու պետք
է հայերը Թուրքիայի մասին վատ մտածեն»: Նա ասում է, որ Հայաստանում
հայերը լսում են թուրքական երաժշտություն, դիտում են թուրքական
հեռուստաընկերություններ եւ թուրքական գրքեր են կարդում: Սա առաջին
անգամը չէ, որ թուրքական մամուլը հայ գործչին մեջբերում կամ սխալ է
մեջբերում: Հաշվի առնելով Թուրքիայի հետ զգայուն
հարաբերությունները, հատկապես երբ խոսքը գնում է Հայոց
ցեղասպանության վերաբերյալ, եւ հարցազրույց տվողների խոսքերն
աղավաղելու թուրք լրագրողների հակվածությունը, հայաստանյան
կառավարությունը կարող է ցանկություն հայտնել հանձնարարական տալ
երկրում իր բոլոր աշխատակիցներին, ինչպես նաեւ արտասահմանում
գտնվող իր դիվանագիտական ներկայացուցիչներին հանձնարարական տալ
այլեւս հարցազրույց չտալ թուրքկան մամուլին: Հայաստանի
կառավարությունը չպետք է թույլ տա, որպեսզի թուրքական մամուլում
տարբեր գործիչներ կոնֆլիկտային հայտարարություններ անեն Թուրքիայից
Հայաստանի պահանջների զգայուն խնդրի վերաբերյալ եւ դեռ ավելին,
թույլ տան, որ թուրք լրագրողները աղավաղեն իրենց
մեկնաբանությունները: Եթե Հայաստանի կառավարությունը ցանկանա
Թուրքիային հաղորդագրություն ուղարկել, այդ առաջադրանքի համար
համապատասխան անձը Հայաստանի արտաքին նախարարության մամլո խոսնակն
է: