ԱՄՆնախկինպէտքարտուղարԿ'ոնդլոլիզայՌայսըվերջերսհրապարակած«Վաշինգտօնումանցկացրածիմտարիներիյուշագիրը. չկայաւելիմեծպատիւխորագրովիր»750 էջանոցգրքումհպարտութեամբպատմումէՀայոցցեղասպանութեանբանաձեւերիտապալմանուղղութեամբիրմղածպայքարիմասիներկուտարբերառիթներով: Նամեծհաճոյքովգլուխէգովում, որիրենյաջողուելէխոչընդոտելԱՄՆԿոնգրէսիկողմից1991 եւ2007 թուականներինՀայոցցեղասպանութեանճանաչմանը: Այսյուշերիմանրակրկիտուսումնասիրութիւնըբացայայտումէնրատհաս դատողութիւնըեւէթիկայինորմերիբացակայութիւնը: Նապատմումէ, որ«այսխնդրիէհետիրառաջինփորձը1991 թուականինէր, երբաշխատումէրՍպիտակՏանըորպէսՆախագահՋորջ հ.Վ. Բուշիյատուկօգնական: Նրայանձարարութիւննէր«ՋանքչխնայելՆերկայացուցիչներիպալատումայսբանաձեւըտապալելուհամար»: Պարծենալովիրիրագործումով` նաինքնիրեննկարագրումէորպէսմիանձ, ովպայքարելէ«Հզօրամերիկահայլոբբի»դէմ, որը«ՏարիներշարունակճնշումէգործադրելԿոնգրէսիվրայբանաձեւնընդունելուհարցում, որակելուհամար1915 թուականիցիվերՕսմանեանԿայսրութեանկողմիցհայերիզանգուածայինսպանութիւններըորպէսցեղասպանութիւն»: Իրականում, նակարիքչունէրհակառակուելմիբանի, որարդէնիսկընդունուելէրՆերկայացուցիչներիպալատիկողմից1975 եւ1984 թուականներին, ինչպէսնաեւնախագահՌոնալդՌեգանիկողմից` 1981 թուականին: Ռայսըշարունակումէ` ասելով, որ«Գոյութիւնունենկատարուածիբազմաթիւպատմականմեկնաբանութիւններ», ինչըբնաւչիհամապատասխանումիրականութեանը, քանիորոչմիպատմականվէճչկայՀայոցցեղասպանութեանվերաբերեալ, որըհամընդհանուրընդունուածիրողութիւնէ: Աւելին, պրոֆէսորՌայսըկարծեսթէչիհասկանում, որնկարագրելովհայերի«սպանութիւններըէորպէս«Միանգամայնդաժան, էթնիկականշարժառիթներովջարդեր»` նաիրականումորակումէդրանքորպէսցեղասպանութիւն, ինչպէսսահմանուածէՄԱԿՑեղասպանութեանմասինկոնուենցիայի2–րդյօդուածում: Իրյուշերում, Ռայսըփորձումէարդարացնելիրխափանարարխուսանաւումները` բացատրելով, որթուրքերը«Կատաղածէին, որպիտակւումենմիդէպքիհամար, որըտեղիէունեցելգրեթէմէկդարառաջ` Օսմանեանժամանակներում»: Բանանայինհանրապետութեանանողնաշարպաշտօնեայհանդէսգալուփոխարէն, Ռայսըպէտքէխստօրէնյորդորէրթուրքերին, որՄիացեալՆահանջներըչիխեղաթիւրիպատմականփաստերըպարզապէսբռնապետականմիպետութեանխելացնորղեկավարներինգոհացնելուհամար: Գլուխգովալով, թէինչքանլաւէնրան«Յաջողուել»«Իրականացնելիրյանձարարութիւնը»` Ռայսըքարասրտօրէննկարագրումէ«հայոցցեղասպանութեանքստմնելիբանաձեւիդէմպայքարելունէուղղուած իրսոսկալիջանքերը: Նակիսատ-պռատփորձէանումնուազեցնելուհամարիրմեղքիբաժինը` նշելով, որոչոքչիժխտում«Այդահաւորիրադարձութիւններըկամողբերգականմահըհարիւրհազարաւորանմեղհայերիէ, միբան, որնոյնիսկթուրքպաշտօնատարներնենընդունում: ԵթէՌայսըտեղեակէր, որոչոքչիժխտումհայերիզանգուածայինսպանութիւնը, ինչու՞էինքնայդպէսբուռնպայքարումբանաձեւըտապալելուհամար: Ապանաթութակիպէսկրկնումէթուրքականանիմաստքարոզչութիւնը, թէայսհարցըպէտքէթողնել«պատմաբաններին, եւոչթէքաղաքականգործիչներին, հէնցվերջիններսէլպէտքէորակումներտանէ: Ռայսըպէտքէիմանար, որաշխարհիհեղինակաւորպատմաբաններնարդէնիսկյայտարարելէին, որհայկականջարդերըորակւումենորպէսցեղասպանութիւն: 2007 թուականին, որպէս պէտքարտուղար, ռայսըեւսմէկանգամպայքարեցՀայոցցեղասպանութեանբանաձեւիընդունմանդէմ: Նայայտնումէ, որինքը«Աղաչելէր»ՆերկայացուցիչներիպալատիխօսնակՆանսիՓելոսիին, որպէսզիայդբանաձեւըքուէարկութեանչդնի, սակայնխօսնակըմերժելէնրախնդրանքը: ԴրանիցյետոյՌայսըեւպաշտպանութեանքարտուղարԲոբԳեյթսըՍպիտակՏանառջեւհանդէսենգալիսբանաձեւինհակառակմամլոյյայտարարութեամբ: Ռայսընաեւկազմումէբանաձեւիդէմուղղուածհամատեղմինամակ` ստորագրուածնախկինութպէտքարտուղարներիկողմից: Ռայսըհպարտութեամբնշումէիրյուշերում, որիրենյաջողուելէարգելափակելբանաձեւիքուէարկումը, ինչպէսոր նայխոստացելէրթուրքերին: Այսպիսով, եւսմէկանգամ, Ամերիկայիհիմնականբարձրարժէքներնուվեհսկզբունքներըպաշտպանելուփոխարէն, աշխարհիամենահզօրազգիպէտքարտուղարըենթարկւումէերրորդաշխարհիմիլկտիերկրիպարտադրանքին: Աւարտելովայսպատմութիւնը` ՌայսըկեղծմեղադրանքէհնչեցնումՀայաստանիղեկավարներիդէմ` յայտարարելով, որ«ժողովրդավարականսկզբունքներովընտրուածՀայաստանիկառավարութիւնըշատքիչհետաքրքրութիւնունիբանաձեւիհարցում: Իրականում, նափորձումէբարելաւելյարաբերութիւններըԹուրքիայիհետեւնրանդաանհրաժեշտչէէ: ՌայսըհակասումէԱՄՆկառավարութեան կողմիցարուածհրապարակայինյայտարարութեանը, որ2003 թուականինախագահականընտրութիւններըչէինհամապատասխանումմիջազգայինչափանիշներին: Աւելին, այնժամանակուայնախագահՔոչարեանըչէրընդդիմանումցեղասպանութեանբանաձեւիընդունմանըեւչէրփորձումբարելաւելյարաբերութիւններըԹուրքիայհետ: Իրականում, պետականդէպարտամենտիմիպաշտօնատարյայտարարելէ, որԵրեւանումՔոչարեանիհետհանդիպմանժամանակ, ՀՀնախագահը«վատտրամադրութիւնումէէր, քանիորՍպիտակՏունըարգելափակելէցեղասպանութեանբանաձեւը: ՌայսըայժմդասաւանդումէՍտանֆորդհամալսարանում: Զարմանալիօրէն, ցեղասպանութիւնըժխտողմէկայլնախկինպէտքարտուղարՋորջՇուլցընոյնպէսՍտանֆորդումէ: Դասախօսները, ուսանողները, շրջանաւարտներըեւդոնորներըպէտքէյորդորէնՍտանֆորդիհամալսարանիղեկավարներին, որցեղասպանութիւնըժխտողներըգործչունենԱմերիկայիլաւագոյնբարձրագոյնկրթութեանհաստատութիւններիցմէկում: ԸնթերցողներինկոչէարւումիրենցդժգոհութիւնըյայտնելպրոֆէսորՌայսին` 1-650-721-3390 ֆաքսով` Ամն-իկողմիցՀայոցցեղասպանութեանընդունմանդէմուղղուածիրքստմնելիգործունէութեանհամար: ՅարութՍասունեան «ԿալիֆորնիայԿ'ուրիեր»թերթիխմբագիր Թարգմանիչ` կարինէԳեւորգեան ՅարութՍասունեան.ՀայոցցեղասպանութիւնըժխտողԿ'ոնդոլիզայՌայսը

---