Ուրուգուայի Արեւելան Հանրապետութեան ներկայացուցիչների պալատի նախագահի եւ նրան ընկերակցող բարձրաստիճան պաշտօնատարներից բաղկացած պատուիրակութեան` արցախի Հանրապետութիւն կատարած այցի քաղաքական մեկնաբանութիւնը կատարելուց առաջ պէտք է վերհիշել ոչ շատ հեռու անցեալից շատ կարեւոր հանգրուաններ` յատկապէս նախ ընդգծելու համար Ուրուգուայ-լղհ հետեւողականութեամբ յատկանշուող յարաբերութիւնների ընթացքը, եւ այդ առումով էլ որոշակի կանխատեսում կատարել թէ ու՞ր կարող են յանգեցնել հաստատուն քայլերով ընթացող միջպետական այցերը, քննարկումներն ու հասկանալիօրէն զուսպ նկատուող երկկողմանի յայտարարութիւնները: 2011թ. սեպտմբեր 9-ին, Ուրուգուայի արտգործնախարար Լուիս Ալմագրոն Հարաւային Ամերիկայի Հայ Դատի յանձնախմբի եւ Ուրուգուայ-Հայաստան խորհրդարանական խմբի կողմից նախաձեռնուած Հայաստան-ուրուգուայ յարաբերութիւնների թեմային յատկացուած համաժողովի ընթացքում աննախադէպ յայտարարութիւն է արել. «Այսօր մենք ուսումնասիրում ենք հարցը` պետականօրէն տեսակէտ յայտնելու համար, սակայն ես անձամբ համոզուած եմ, որ Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանի պատմականօրէն մաս է կազմում եւ պէտք է լինի անկախ կամ կարճ ժամանակամիջոցում կցուի Հայաստանին: Սա է արցախեան խնդրի միակ լուծումը»: Արցախի Հանրապետութեան նախագահի փոխադարձ քայլը չուշացաւ: երէք ամիս անց արդէն` դեկտեմբերի 1-ին, Մոնտեւիդէոյում նախագահ Սահակեանը յայտարարեց, որ Ուրուգուայի հետ կապերի սերտացումը դրականօրէն կարող է ազդել տարածաշրջանում խաղաղութեան ու կայունութեան պահպանման, ինչպէս նաեւ Արցախի Հանրապետութեան միջազգային ճանաչման գործընթացի վրայ: Եւ այժմ Ուրուգուայի ներկայացուցիչների տան պալատի նախագահը յայտարարում է` «մեզ մօտ ոչ ոք չի հակադրւում այն իրողութեանը, որ այսօր տիրում է «այստեղ»: Պարզ է, որ «այստեղը Արցախն » եւ «այսօրուայ իրողութիւնը» իրողական անկախութիւնն է: Ուրուգուացի խորհրդարանականները սակայն, իրողականով չէին բաւարարւում: Խորխէ Օրիգոն նաեւ յայտարարել է, որ Ուրուգուայում ընդունում եւ հասկանում են, որ այլ ժողովրդներ եւս ունեն ինքնորոշման օրինական ցանկութիւն: Այստեղ «օրինականէ բնութագրումը վերը նշուած իրողականից այն կողմ է անցնում` եւ իրաւական անկախութիւն է նախանշում: «Օրինական ցանկութիւնը» փաստօրէն միջազգային օրէնքի համապատասխան ժողովրդային հանրաքուէին է ակնարկում` իբրեւ անհրաժեշտ նախաքայլ հանրապետութեան իրաւական ճանաչման: Տակաւին, Ուրուգուայ-հայաստան միջխորհրդարանական բարեկամութեան խմբի ղեկավար, Ուրուգուայի խորհրդարանի արտաքին յարաբերութիւնների յանձնաժողովի անդամ Ռուսեն Մարտինես Վելմոն, չի բացառել, որ իր երկիրը առաջինը լինի` Արցախի Հանրապետութիւնը ճանաչողը: Այս, որպէս տեսութիւն պարզաբանել էր ուրուգուացի պետական գործիչը, յաւելելով, որ ճանաչումը քաղաքական գործընթաց է եւ պէտք է քայլ առ քայլ ընթանայ: Փաստօրէն, այս քաղաքական գործընթացը քայլ առ քայլ է ընթանում: Արտգործնաախարարի կատարած յայտարարութիւնը, ապա նախագահ Սահակեանի այցելութիւնը Մոնտեւիդէոյ եւ այնտեղից Արցախի անկախութեան ճանաչման անհրաժեշտութեան յիշեցումը` ամբողջ տարածաշրջանում առաջադրելի խաղաղութեան համար, Ուրուգուայ-հայաստան միջխորհրդարանական յանձնաժողովի աշխոյժ բանակցութիւնները, տեղի Հայ Դատի գրասենեակի կատարած կարեւոր կամրջումներն ու համադրումները, իսկ այժմ Ուրուգուայի Արեւելեան Հանրապետութեան ներկայացուցիչների տան պալատի նախագահի շրջադարձային նշանակութիւն ունեցող այցն Արցախի Հանրապետութիւն եւ այնտեղից հնչած նախաճանաչման յայտարարութիւնները: Այո՛, քայլ առ քայլ իրականացուող գործընթացի մասին է խօսքը, որին ներգրաւուած են Արցախի Հանրապետութիւնը, Հայ Դատի Հարաւային Ամերիկայի յանձնախումբը, Ուրուգուայի թէ՛ գործադիր եւ թէ՛ օրէնսդիր իշխանութիւնների ներկայացուցիչները եւ փաստօրէն Հայաստանի Հանրապետութիւնը: Այս բոլորը յուշում են, որ իրաւամբ ընթանում ենք դէպի Արցախի Հանրապետութեան իրաւական ճանաչման առաջին հանգրուանը: Քայլ առ քայլ: Շահան Գանտահարեան «Ազդակ»ի գլխաւոր խմբագիր

---